Aborcja w Polsce z perspektywy prawa. Przeszłość wyglądała inaczej
Aby trzeźwo ocenić bieżącą sytuację polityczno-społeczną, warto sięgnąć do książek. Znajomość historii danego problemu nie tylko zwiększa naszą świadomość, ale i pomaga w wyzbyciu się nadmiernych emocji. A prawo aborcyjne i niedawne orzeczenie TK budzą ogromną ich ilość.
Trzy zabory, ta sama praktyka
Jednym z podstawowych problemów odrodzonego państwa polskiego w 1918 roku był spadek prawny w postaci legislacji funkcjonujących na terenie zaboru rosyjskiego, austriackiego oraz pruskiego. Wszystkie trzy były w gruncie rzeczy zgodne co do prawa aborcyjnego, a usuwanie płodu było surowo zakazane bez względu na okoliczności. Ten stan rzeczy był nazywany przez krytyków „zbrodnią prawa”, ponieważ de facto zmuszał kobiety np. do przeżywania konsekwencji przestępstwa gwałtu. Przeciwnicy tego punktu widzenia podkreślali i podkreślają nadrzędność ludzkiego życia wobec krzywdy ofiar gwałtu. Dyskusja ta będzie trwać prawdopodobnie jeszcze przez dziesięciolecia. Historia uczy, że lekarze przeprowadzający aborcję trafiali w zachodniej części Polski do więzień, a we wschodniej — nawet na Sybir.
Mała liberalizacja obyczajowa
Historyczne zmiany w kształcie prawa aborcyjnego dokonały się w dopiero w czasach II Rzeczpospolitej w wyniku prac Komisji Kodyfikacyjnej, która miała zunifikować i ustanowić nowy porządek prawny w Polsce. Rozpoczęło się wtedy kształtowanie kompromisu w sprawie przerywania ciąży, który znaliśmy do czasu ogłoszenia ostatniego orzeczenia TK. Aborcja była nielegalna z dwoma wyjątkami: poczęciem w wyniku przestępstwa, a także zagrożeniem życia matki. Ówczesna medycyna nie była na tyle rozwinięta, by przeprowadzać dogłębne badania płodu na wczesnym poziomie rozwoju.
Fluktuacje w kształcie prawa aborcyjnego
Okres władzy stalinowskiej po drugiej wojnie światowej nie przyniósł większych zmian w prawie aborcyjnym — wymienione powyżej wyjątki wciąż obowiązywały. Jednak okres odwilży, który rozpoczął się w roku 1956, przyniósł Polsce jedną z bardziej liberalnych ustaw w całym ustawodawstwie w historii. Prawo aborcyjne zostało uzupełnione o możliwość przerywania ciąży w sytuacji znajdowania się kobiety w trudnej sytuacji materialnej. Ten kształt ustawy pozostał niezmieniony aż do lat 90. Rozpoczęła się wtedy walka polityczna pomiędzy różnymi stronnictwami, która została uśmiercona orzeczeniem TK z 1997 roku, określającą przerywanie ciąży z tzw. przyczyn społecznych jako niezgodną z konstytucją.
Dziedzictwo minionych epok
Zarys historii prawa aborcyjnego na terenie Polski tworzy dobre i rzetelne tło do wszelkich dyskusji na ten temat. Zabierając głos w tej sprawie, warto być dobrze zaznajomionym z przeszłością tej gałęzi prawa. Dzięki temu łatwiej będzie nie tylko prowadzić dialog, ale i wyciągać indywidualne wnioski.
